ROOTS Gerard Unger


ROOTS Gerard Unger


Op woensdag 29 november 2017 verscheen in de ‘ROOTS-reeks’ het cahier ’Gerard Unger’, geschreven door Chris Vermaas.

Gerard Unger (Arnhem, 1942) studeerde van 1963-1967 ‘grafisch ontwerpen, typografie en letterontwerpen’ aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Hij werkte vervolgens bij Total Design, Prad en Joh. Enschedé. Later vestigde hij zich als zelfstandig ontwerper. Naast huisstijlen, tijdschriften, boeken, munten en postzegels heeft hij een groot aantal lettertypen ontworpen, waarvan de Swift een mooi voorbeeld is. Gerard Unger heeft veel over zijn vak gepubliceerd en gaf 34 jaar les aan de Gerrit Rietveld Academie.

Deze uitgave is deel 45 in de ROOTS-reeks, geïnitieerd door (Z)OO producties, waarin de wortels van de grafische ontwerpcultuur worden belicht. De cahiers gaan over ontwerpers, maar ook drukkers of bureaumensen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het Nederlandse ontwerplandschap.

——-

Je kunt het cahier voor 5 Euro bestellen bij:
www.zooproducties.nl

Gerard Unger (rechts) en Robert van Rixtel tijdens de presentatie van het cahier. (foto: Henk Gianotten)


Papierdatabase van De Monsterkamer online


Papierdatabase van De Monsterkamer online


Sinds 2016 heb ik, in opdracht van De Monsterkamer, meegewerkt aan de totstandkoming van een papierdatabase en sample service. Een bètaversie is eind 2017 gelanceerd.

Wat is de papierdatabase?
De database is het digitale zusje van de fysieke showroom De Monsterkamer in Amsterdam Het biedt een digitaal overzicht van papier en covermaterialen van toonaangevende (internationale) papiergroothandels en -fabrieken. Door middel van het invoeren van een zoekopdracht, vind je papier en covermaterialen die het best op jouw wensen aansluiten.

Na afloop van je zoekopdracht kun je via de sample service A4 samples bestellen die door de betreffende leverancier per post worden toegestuurd. Papier en covermateriaal moet je tenslotte zien en voelen.

Het unieke aan de database is, dat er ook drukvoorbeelden aan de papiersoorten zijn gekoppeld. Zo zie je gelijk hoe een bepaald papier is toegepast. Deze drukvoorbeelden zijn te doorzoeken op papiersoort, op drukker of op uitgever.

De database bevat ongeveer 1.700 producten en 500 drukvoorbeelden. Hij wordt continu uitgebreid en verder ontwikkeld.

Website
monsterkamer.nl/database/

Concept en directie
Esther Krop

Advies
Niels Schrader

Gegevensbeheer 
Esther Krop en Maud van Rossum

Grafisch ontwerp 
Nuno Beijinho

Website ontwikkeling 
Vanleeuwenbrothers

Database ontwikkeling 
JanCoen van Steenhoven

Archivering drukvoorbeelden 
Esther Krop

Fotografie drukvoorbeelden 
Sanne Kabalt en Justina Nekrašaitė


Catalogus De Best Verzorgde Boeken 2016

De catalogus voor De Best Verzorgde Boeken is dit jaar ontworpen door Beukers Scholma en op 29 september j.l. gepresenteerd tijdens de opening van de expositie ‘De Best Verzorgde Boeken 2016’ in het Stedelijk Museum Amsterdam.

In dit boek zijn de 33 bekroonde boeken opgenomen. Aangezien de bekroningen geen onderlinge rangorde kennen, verdienen ze eigenlijk allemaal een plaats op het omslag. Dit principe van gelijkwaardigheid is leidend geweest in het ontwerpproces. Daarom kent deze catalogus 33 uitvoeringen. Iedere winnaar heeft een eigen katern met een foto van het bekroonde boek op de eerste pagina. De katernen wisselen van volgorde, zodat elk boek op zeker moment het eerste katern is en daarmee het omslag van de catalogus vormt.

Bij ieder boek wordt, naast een juryrapport, alle technische gegevens van het bekroonde boek vermeld. Denk aan het noemen van alle betrokkenen bij de totstandkoming van het boek; op welk materiaal er gedrukt is; welke lettertypen zijn gebruikt; welke druk- en bindtechniek is toegepast en overige bijzonderheden. Voor de totstandkoming van deze technische gegevens is De Monsterkamer (Esther Krop) verantwoordelijk. Sinds 2015 help ik Esther Krop met het verzamelen van deze gegevens. Een leerzame, arbeidsintensieve, maar vooral ook leuke klus.

De katernen zijn gedrukt door alle bekroonde drukkers Lenoirschuring, Mullervisual Communication, NPN Drukkers, robstolk®, Tielen, Tienkamp, Unicum by Gianotten, Wilco Boeken en Tijdschriften en Zwaan Printmedia. De catalogus is gebonden door Boekbinderij Patist in samenwerking met Boekbinderij Van Mierlo. Aldoscreen heeft de zeefdruk op snee heeft gemaakt.

Expositie ‘De Best Verzorgde Boeken 2016’
Stedelijk Museum Amsterdam
29 september t/m 29 oktober 2017
www.bestverzorgdeboeken.nl


In memoriam: Ootje Oxenaar (1929-2017)

Dinsdag 13 juni 2017 is grafisch ontwerper Ootje Oxenaar op 87-jarige leeftijd overleden.

Robert Deodaat Emile ‘Ootje’ Oxenaar (7 oktober 1929) studeerde in 1953 af aan de afdeling Tekenen en Schilderen van de Haagse Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. In 1966 kreeg hij vanuit De Nederlandse bank (DNB) de opdracht een serie bankbiljetten te ontwerpen. Dit werd de zogenaamde ‘erflaters’-serie met figuren uit de vaderlandse geschiedenis: Joost van den Vondel (5 gulden), Frans Hals (10 gulden), Jan Pieterszoon Sweelinck (25 gulden), Michiel de Ruyter (100 gulden), Baruch Spinoza (1000 gulden). Tussen 1977 en 1987 ontwierp hij een tweede serie bankbiljetten: ‘de snip’ (100 gulden), ‘de zonnebloem’ (50 gulden) en ‘de vuurtoren’ (250 gulden). Met name deze serie was revolutionair. Er werden geen staatshoofden of andere belangrijke figuren afgebeeld, maar ‘alledaagse zaken’.
In 1963 ontwierp hij voor de PTT zijn eerste serie postzegels. Er volgden meerdere postzegelseries, waarna hij in 1970 in dienst trad bij de PTT als adjunct-hoofd Dienst Esthetische Vormgeving, vervolgens tot 1994 als hoofd. In totaal heeft hij 33 postzegels vormgegeven.

Verder was Oxenaar tussen 1984 en 1988 esthetisch adviseur van DNB, tussen 1958 en 1970 docent aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en tussen 1978 en 1992 buitengewoon hoogleraar visuele communicatie aan de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische Universiteit Delft. Hij gaf vele gastcolleges aan kunstacademies en hogescholen in Nederland en daarbuiten. Uiteindelijk verhuisde hij naar de Verenigde Staten om daar les te geven in Grafisch Ontwerpen.


Modernism: in print

Op 15 juni 2017 opende de expositie Modernism: in print in de Bijzondere Collecties in Amsterdam. De expositie biedt een overzicht van het modernisme in de Nederlandse grafische vormgeving vanaf 1917, het jaar waarin De Stijl verscheen. Vertegenwoordigd zijn onder anderen Piet Zwart, Dick Elffers, Jan Bons, Jurriaan Schrofer, Wim Crouwel en Baer Cornet.

De tentoonstelling is samengesteld door conservator Mathieu Lommen en vormgegeven door Studio PutGootink.

Bij de tentoonstelling verscheen het boek Modernism: In Print. Dutch Graphic Design 1917–2017, geschreven door Frederike Huygen. Vormgeving: Lex Reitsma, uitgeverij: Lecturis

16 juni-1 oktober 2017
Modernism: in print
Bijzondere Collecties UvA, Amsterdam

(foto: © Maud van Rossum, 2017)
Baer Cornet (foto: © Maud van Rossum, 2017)


Best Verzorgde Boeken 2016

In Nederland wordt sinds 1926 aandacht gevraagd voor het boek in zijn totale verschijning. Dit gebeurt in de vorm van een jaarlijkse bekroning van 33 Best Verzorgde Boeken, georganiseerd door de Stichting Best Verzorgde Boeken. Vandaag is de selectie van 2016 bekendgemaakt. Deze selectie zal ook ingezonden worden naar de Schönste Bücher aus aller Welt.

De jury bestond dit jaar uit ontwerpers Yolanda Huntelaar en Remco van Bladel, Freek Kuin (creatief directeur drukker robstolk), Eelco van Welie (directeur nai010 uitgevers) en Carolien Glazenburg (conservator grafische vormgeving Stedelijk Museum Amsterdam).

Uitgevers, opdrachtgevers, grafisch ontwerpers, drukkers en binders stuurden in totaal 298 boeken in. Deze zijn beoordeeld op hun onderscheidend vermogen op het terrein van inhoud, ontwerp, beeldbehandeling, typografie, materiaalkeuze, druk en bindwijze.

De selectie van 33 boeken is ingezonden naar de Schönste Bücher aus aller Welt in Leipzig, de internationale boekjurering. Op 9 maart a.s. zullen de winnaars bekendgemaakt worden en weten we of ook Nederlandse boeken in de prijzen vallen.

In september zullen de boeken geëxposeerd worden in het Stedelijk Museum Amsterdam. Bij deze expositie zal een catalogus met de bekroonde boeken verschijnen. De technische gegevens bij ieder boek (denk aan materiaal, bindwijze, druktechnieken, enzovoorts) worden ook dit jaar weer verzorgd door Esther Krop van De Monsterkamer en mij.

Zie voor een lijst met de bekroonde boeken: www.bestverzorgdeboeken.nl


In memoriam: Dick Bruna (1927-2017)

Illustrator en grafisch ontwerper Dick Bruna is op 16 februari 2017 in Utrecht overleden. Hij is 89 jaar geworden. Bruna (23 augustus 1927) startte aanvankelijk als uitgever bij het familiebedrijf Uitgeverij A.W. Bruna & Zoon, maar zijn functie veranderde al snel naar tekenaar. Tussen 1952 en 1972 ontwierp hij er zo’n 1800 boekomslagen, waaronder veel in de Zwarte Beertjes-reeks. Ook ontwierp hij veel affiches voor de uitgeverij, maar ook voor andere instellingen. In 1955 verscheen zijn eerste nijtje-boek, waarna er nog negenentwintig zouden volgen in meer dat vijftig talen. Bruna werd wereldberoemd met zijn nijntje-personage. Wie is er nu niet opgegroeid met een nijntje-boek.

Uit mijn boekenkast: ‘Nijntje in de sneeuw’, 1973
Uit mijn boekenkast: ‘Nijntje in de dierentuin’, 1974
Uit mijn boekenkast: ‘Nijntje in het ziekenhuis’, 1975


In memoriam: Ben Bos (1930-2017)

Grafisch ontwerper Ben Bos is op 3 januari 2017 in Amsterdam overleden. Hij is 86 jaar geworden.

Na zijn studie aan de Grafische School en het Amsterdamse Instituut voor Kunstnijverheid – de latere Gerrit Rietveld Academie – werkte Ben Bos (27 augustus 1930) als reclameassistent/copywriter bij meubelfabrikant Ahrend. In 1963 trad hij in dienst bij ontwerpburo Total Design, dat eerder dat jaar door Wim Crouwel (grafisch ontwerp), Friso Kramer (industrieel ontwerp), Benno Wissing (grafisch en ruimtelijk ontwerp) en de broers Paul en Dick Schwarz (organisatie en financiën) werd opgericht. Tot 1991 bleef Bos verbonden aan Total Design, eerst als teamleider, later als directeur. Hij en zijn team ontwikkelden meer dan honderd huisstijlen, waarvan het logo van Uitzendbureau Randstad wellicht wel een van de meest bekende is.

Bos’ werk valt te typeren als tijdloos. Het bevat een heldere en directe beeldtaal. Hij drukte met zijn ontwerpen een onuitwisbare stempel op het bedrijfsleven.

'Ben Bos Design of a Lifetime', Bis publishers, 2000
'Ben Bos Design of a Lifetime', Bis publishers, 2000
'Ben Bos Design of a Lifetime', Bis publishers, 2000
'Ben Bos Design of a Lifetime', Bis publishers, 2000


‘Sandberg, directeur en vormgever’

Afgelopen week bezocht ik de expositie ‘Sandberg, directeur en vormgever’ in het Stedelijk Museum in Amsterdam, waar Willem Sandberg (1897-1984) van 1945 tot 1963 directeur was. Hij bouwde er een van de belangrijkste collecties moderne kunst op. Tegelijkertijd ontwierp hij ook zo’n 380 affiches, 250 catalogi en overig drukwerk voor het museum. Na zijn vertrek als directeur bleef hij nog jarenlang actief als grafisch ontwerper. Sandbergs grafisch werk valt te typeren als helder en eenvoudig. Hij experimenteerde graag met typografie en had een uitgesproken voorkeur voor heldere kleuren en ruwe contouren. In de expositie is veel grafisch werk van Sandberg te zien, aangevuld met enkele hoogtepunten uit de moderne kunst, die hij tijdens zijn directeurschap wist te verwerven.

Tentoonstelling Sandberg, directeur en vormgever
12/11/2016 – 08/01/2017
Stedelijk Museum Amsterdam


Gouden ereveertje voor Piet Gerards

Van 6 t/m 18 september 2016 exposeerde de Bijzondere Collecties in Amsterdam de vijftien publicaties die sedert 2002 in opdracht van Stichting De Gouden Ganzenveer werden gemaakt. Deze boekjes zijn telkens gewijd aan de laureaat en doen bovendien verslag van de uitreiking. Tien van deze boekjes werden ontworpen door Piet Gerards Ontwerpers.

De expositie toonde ook de inzendingen van negen studenten die in competitieverband dongen naar de eer om de publicatie voor de Gouden Ganzenveerwinnaar 2017 vorm te mogen geven.

Gedurende deze expositie werd op donderdag 15 september de publicatie van De Gouden Ganzenveer 2016 gepresenteerd. Dit was de tiende en laatste door Piet Gerards Ontwerpers verzorgde Gouden Ganzenveer-publicatie. Designcriticus Ewan Lentjes, co-auteur van De kracht van typografie (Lannoo, 2015), sprak bijgaande laudatio uit. Piet Gerards ontving een zogenaamd ereveertje voor de inzet van zijn studio gedurende de afgelopen tien jaar.

Tevens werd tijdens deze presentatie de nieuwe vormgever bekendgemaakt die De Gouden Ganzenveer-uitgave 2017 zal gaan vormgegeven. De winnaar was Titus Knegtel.

Bijzondere Collecties
Oude Turfmarkt 129
Amsterdam