Bewegwijzeringsspecialist Paul Mijksenaar heeft op 24 oktober 2015 de Piet Zwart Prijs gewonnen, een oeuvreprijs die wordt toegekend door de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers. De prijs is een buitengewone onderscheiding voor een ontwerper die van grote betekenis is voor het vakgebied en is vernoemd naar Piet Zwart, een ontwerper die actief was in verschillende disciplines en door zijn BNO-collega’s in 1999 is uitgeroepen tot ‘dé ontwerper van de 20ste eeuw’.

MIjksenaar is vooral bekend om de bewegwijzering op Schiphol, maar ook die van New York en Frankfurt. Ook verzorgde hij de ‘wayfinding’ voor Spielbergs vliegveldfilm ‘The Terminal’.

(Portretfoto: An Sofie Kesteleyn)

Ter gelegenheid van de inhuldiging van Koning Willem-Alexander op 1 mei 2013 geeft PostNL twee Inhuldigingspostzegels uit. Piet Gerads Ontwerpers tekende voor het ontwerp. De zegel is vanaf 1 mei overal te koop. Tot het einde van 2013 zal dit de officiële frankeerzegel van PostNL zijn met waarden 1 en 2. Met een miljoenenoplage ongetwijfeld het breedst verspreide drukwerk van de hand van Piet Gerards Ontwerpers.

Lees bijgaand interview met de ontwerpers Piet Gerards en Maud van Rossum voor het blad Collect over de opdrachtstelling, ontwerptraject en het resultaat.

Inhuldigingspostzegels Koning Willem-Alexander

PostNL geeft ter gelegenheid van de inhuldiging van Koning Willem-Alexander op 1 mei 2013 twee Inhuldigingspostzegels uit. De postzegels hebben de waardeaanduiding 1 en 2 voor bestemmingen binnen Nederland en zijn op alle postzegelverkooppunten verkrijgbaar in mapjes met respectievelijk 5 en 10 stuks. Ook ter gelegenheid van drie eerdere inhuldigingen (1898, 1948, 1980) zijn speciale postzegels uitgegeven. De nieuwste Inhuldigingspostzegels verschillen in enkele belangrijke opzichten van hun voorgangers: ze zijn kleiner, zelfklevend en het ontwerp is typografisch. Het ontwerp van de Inhuldigingspostzegels is van de hand van Piet Gerards Ontwerpers uit Amsterdam.

Ontwerp

Op de Inhuldigingspostzegels staat een sterk uitvergroot monogram van de eerste twee initialen van Koning Willem-Alexander. De postzegel met waardeaanduiding 1 heeft de kleuren van de Nederlandse vlag met een rode initiaal W, een witte achtergrond en een blauwe initiaal A. Op de postzegel met waardeaanduiding 2 staat hetzelfde monogram afgebeeld, maar dan met een blauwe initiaal W en een groene initiaal A. Zo krijgen de twee postzegels elk een eigen gezicht. Over het monogram heen is de naam Willem-Alexander te lezen, met de datum van inhuldiging en de bestemming Nederland, alles in kleinkapitalen. De letters van het monogram zijn in kapitaal gezet.

Ontwerpers

Beide Inhuldigingspostzegels zijn ontworpen door Piet Gerards en Maud van Rossum van Piet Gerards Ontwerpers uit Amsterdam. Met het ontwerp werd begonnen nog voordat Koningin Beatrix op 28 januari haar abdicatie bekendmaakte.

Piet Gerards: “PostNL wilde graag een typografische oplossing voor deze toch wel unieke postzegel. Dat plaatste ons voor een dilemma. Want op dat moment was nog niet bekend voor welke naam de troonopvolger zou kiezen: Willem IV, Willem-Alexander of misschien nog anders. Ook wist niemand op welke datum de troonswisseling zou plaatsvinden. Wij gokten op Willem-Alexander, maar met een alternatief achter de hand als er een andere naam was uitgerold. De dubbele naam bood de gelegenheid met een monogram te gaan werken. Het basisconcept was razendsnel bedacht – daarna zijn we intensief met kleuren en letters gaan experimenteren.”

Het is niet verwonderlijk dat voor de nieuwe Inhuldigingspostzegels de kleuren van de Nederlandse vlag zijn gekozen. “Dat ligt inderdaad voor de hand”, aldus Maud van Rossum. “We hebben het roodste rood genomen dat in PMS mogelijk is, met daarnaast een fris blauw. De kleuren moesten ook geschikt zijn om goed met elkaar te mengen op het punt waar de letters elkaar kruisen zodat een transparante verbinding tot stand komt. We hebben aan het beeld spanning toegevoegd door de letters van het monogram van de postzegel af te laten lopen. Daarbij hebben we de grenzen opgezocht, maar ook ervoor gezorgd dat de W en A in één oogopslag herkenbaar zijn gebleven.”

Om de postzegel met waardeaanduiding 2 goed te onderscheiden van de postzegel met waardeaanduiding 1, is het rood vervangen door een helder groen. “Daardoor krijgt het blauw meer nadruk”, zegt Piet Gerards. “De blauw-groencombinatie is bewust. Enerzijds het blauw als een verwijzing naar de belangstelling van Koning Willem-Alexander voor watermanagement, anderzijds het groen als kleur voor de aandacht die hij vraagt voor duurzame oplossingen voor de problemen waarmee onze wereld worstelt.”

Voor de lettertypes zijn, aldus Maud, twee fonts van Nederlandse ontwerpers genomen: de Quadraat Sans van Fred Smeijers uit 1997 voor de teksten en de Albertina Regular van Chris Brand uit 1965 voor het monogram. “De Quadraat Sans is een eigenwijze schreefloze letter, die we hebben gecombineerd met de klassieke schreefletter van Chris Brand. De lettervormen van de Albertina leveren de suggestie van de Nederlandse vlag op.”

Beide postzegels hebben een feestelijk karakter, maar zijn tegelijkertijd nuchter van aard doordat van verdere versieringen is afgezien. Die aanpak omschrijft Piet als ‘de handtekening’ van het bureau dat zijn naam draagt. Trots is hij zeker op deze nieuwste postzegels. “We hebben wel eerder postzegels ontworpen, maar dat waren altijd gelegenheidszegels. Deze inhuldigingszegel op zo’n klein formaat is toch weer anders.”

Ook Maud is blij met het resultaat. Dat geldt evenzeer voor een speciaal effect dat “pas zichtbaar wordt wanneer je de postzegels op een rijtje legt. Of naast elkaar op een envelop of kaart plakt. Het maakt niet uit welke postzegel je kiest of dat je ze door elkaar gebruikt. Als je ze tegen elkaar aanlegt, loopt het monogram naadloos over van de ene in de andere postzegel.”

Over het ontwerpbureau

De geschiedenis van Piet Gerards Ontwerpers begint in 1980 en in de afgelopen dertig jaar is het bureau onder verschillende namen op verschillende plaatsen actief geweest. Sinds zeven jaar werkt het bureau onder de huidige naam vanuit Amsterdam. Aan het bureau is een kleine uitgeverij verbonden, Huis Clos geheten, waar inmiddels zo’n vijfenveertig boeken zijn uitgegeven. Het bureau verzorgde verder regelmatig in de eigen studio lezingen onder de naam ’25 stoelen’ over boeken en daaraan gerelateerde onderwerpen voor een select gezelschap van 25 toehoorders.

Het bureau legt zich met name toe op het grafisch ontwerp van boeken, tentoonstellingen, bewegwijzering en andere zaken, met veel nadruk op typografie. De opdrachten komen voornamelijk uit de culturele hoek. Zo wordt onder meer voor uitgeverijen, architecten en ook incidenteel musea gewerkt. Eerdere postzegels van de hand van Piet Gerards Ontwerpers zijn onder meer Nederlandse kunst in de 17e eeuw (1999), Nederlandse kwekerijtuinen (2001), Industrieel erfgoed (2002) en het postzegelvel 100 jaar Bond Heemschut (2011).

De Inhuldigingspostzegel voor Koning Willem-Alexander is een gezamenlijke productie van Piet Gerards en Maud van Rossum. Piet Gerards is autodidact, Maud van Rossum studeerde in 2000 als grafisch ontwerper af aan de Academie voor beeldende kunst en vormgeving in Arnhem, tegenwoordig Artez genaamd.

Technische gegevens

Zegelformaat: 20,8 x 25,3 mm
Tanding: slitvorm
Papier: fosforescerend papier met fosforopdruk
Gomming: zelfklevend
Druktechniek: diepdruk
Drukkerij: Walsall Security Printers, Engeland
Oplage: Waarde 1: 4.117.000 velletjes, waarde 2: 508.000 velletjes
Artikelnummers: Waarde 1: 330465, Waarde 2: 330464
Drukkleuren postzegels: Waarde 1: rood, blauw en zwart, waarde 2: blauw, groen en zwart

Het 100-jarig bestaan van erfgoedvereniging Heemschut werd o.a. gevierd met de uitgifte van een velletje van tien postzegels. Het thema van de zegels is het werk van Heemschut, namelijk het behoeden van historisch belangrijke gebouwen, landschapselementen of infrastructurele werken. Zes projecten werden geselecteerd, van Groningen tot Maastricht, en verwierven een plekje op een postzegel. De zegels werden op 22 augustus 2011 op het eeuwfeest gepresenteerd in de Ambassade van de Verenigde Staten in Den Haag. In Collect nr 68 verscheen een verscheen een artikel over het postzegelvel van 100 jaar Heemschut 2011: