UITGIFTE
Op 21 februari 2022 geeft PostNL een nieuw postzegelvel uit met 6 postzegels over de beroemde bloemstillevens van het Mauritshuis in Den Haag. 200 jaar Mauritshuis wordt uitgegeven omdat dit museum 2 eeuwen geleden zijn deuren opende voor het publiek. Op de postzegels staat de waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland. Het postzegelvel is ontworpen door Studio Maud van Rossum uit Amsterdam.
ONDERWERP
Het Mauritshuis in Den Haag huisvest een wereldberoemde collectie Nederlandse 17e-eeuwse schilderkunst. De collectie is in 2 historische gebouwen in Den Haag te zien: het Mauritshuis en de Galerij Prins Willem V. Het Mauritshuis is een 17e-eeuws stadspaleis aan het Plein, de Galerij Prins Willem V een 18e-eeuws museum aan het Buitenhof.
In de Galerij Prins Willem V begint de geschiedenis van de collectie van het Mauritshuis. De galerij wordt in 1774 geopend als het eerste openbare museum van Nederland. Daar toont stadhouder Willem V zijn schilderijenverzameling aan het publiek. Zijn zoon, koning Willem I, schenkt een groot aantal van deze werken aan de Nederlandse staat. In 1822, dit jaar 200 jaar geleden, verhuist de collectie naar het Mauritshuis. De bekendste schilderijen, zoals De stier van Paulus Potter, Gezicht op Haarlem met bleekvelden van Jacob van Ruisdael, Twee Afrikaanse mannen van Rembrandt, Gezicht op Delft en Meisje met de parel van Johannes Vermeer, zijn altijd op zaal te zien. Er is 3 keer per jaar een nieuwe tentoonstelling over een wisselend onderwerp.
In het jubileumjaar 2022 opent op 10 februari de tentoonstelling In Volle Bloei, met aandacht voor de mooiste bloemstillevens uit de collectie van het Mauritshuis. Het schilderen van bloemstillevens is in de 17e eeuw een gespecialiseerd genre in de Lage Landen. Eerst gebeurt dat vooral in Middelburg en Antwerpen, later ook in het noorden. Ter gelegenheid van het jubileum wordt op en rond het Mauritshuis een bloeminstallatie gebouwd met als inspiratie de schilderijenverzameling. Aan de gevel komen allerlei soorten duurzame imitatiebloemen uit voorjaar, zomer en herfst samen, net als in de ‘onmogelijke boeketten’ op de stillevens uit de 17e eeuw.
ONTWERP
Het postzegelvel 200 jaar Mauritshuis telt 6 postzegels in 6 verschillende ontwerpen. Rondom op het vel zijn uitsneden uit verschillende bloemstillevens van het Mauritshuis geplaatst, waarbij de bloemen in de postzegels steken. De bloemen op de postzegels zijn vrijgemaakt van hun achtergrond, zodat ze in een wit decor staan. De velranden hebben een donkere achtergrond, die de afzonderlijke kunstwerken met elkaar verbindt. Het bloemstilleven rechtsonder is vrijwel in zijn geheel afgebeeld. Links op de onderste velrand is een toelichtende tekst over de uitgifte te lezen. Grafisch ontwerper Maud van Rossum maakte een staand ontwerp, met op de postzegels de titel van de uitgifte bovenaan en sorteerhaak, waardeaanduiding, landsnaam en jaartal rechts. Aan de rand van het postzegelvel staan de namen van de schilders van de bloemstillevens.
TYPOGRAFIE
Voor de typografie van de teksten is gebruikgemaakt van de schreefloze letter Gilroy uit 2016 van Radomir Tinkov (Bulgarije) en de schreefletter Adobe Garamond Pro uit 2000 van Robert Slimbach (Verenigde Staten). Slimbach baseerde zijn letter op de Garamond uit 1531 van Claude Garamond (Frankrijk).
ONTWERPER
Grafisch ontwerper Maud van Rossum is verantwoordelijk voor het ontwerp van de postzegels ter gelegenheid van het 200-jarig jubileum van het Mauritshuis. In 2020 ontwierp Van Rossum de postzegeluitgifte voor de viering dat 450 jaar eerder de eerste atlas ter wereld verscheen. In 2021 maakte zij de postzegels voor de 50e verjaardag van koningin Máxima. “Dit is weer een heel ander onderwerp”, zegt Van Rossum over het door haar ontworpen postzegelvel 200 jaar Mauritshuis.
Virtuele wandeling Nadat PostNL contact met haar had gezocht over de opdracht, ging Van Rossum dezelfde dag nog op onderzoek uit. “Het Mauritshuis heeft een fantastische website, waarop je het museum ook online kunt bezoeken. Ze hebben de lockdown benut om het gehele museum te digitaliseren. Vanaf de bank thuis wandel je virtueel door de zalen heen. Diezelfde avond heb ik elk bloemstilleven uit de collectie op mijn eigen beeldscherm kunnen bekijken.”
Oog voor detail Enkele dagen later liep Van Rossum in het echte museum rond. “Je merkt dan direct dat je met andere ogen kijkt naar de bloemstillevens die daar hangen, met nog meer ontzag. Je bent je veel bewuster van elke penseelstreek van de schilder, van de aandacht voor ieder detail. Het is indrukwekkend als je ziet hoe schilders in die tijd in staat waren de prachtigste bloemen nauwkeurig af te beelden. Inclusief de verdorde bloempjes en allerkleinste insecten op aangevreten bladeren. Echt magnifiek.”
Vrijstaande beelden Na haar bezoek aan het museum begon de grafisch ontwerper te experimenteren met het vrijstaand maken van de beelden in hoge resolutie. “Vrijwel alle bloemstillevens in de museumcollectie hebben een diepdonkere achtergrond”, zegt Van Rossum. “Op postzegels is dat erg lastig voor de leesbaarheid: voor de typografie, de stempeling, de fosforlaag en de sorteerhaak. Het weghalen van de achtergrond heb ik gedaan in Photoshop door op een iPad met digitale pen de contouren van elk te bewaren detail aan te stippen en de rest te wissen. Echt monnikenwerk. Je duikt de diepte in van ieder schilderij, het werkte bijna mediterend. En tegelijk was het spannend, want wat is het resultaat als je de donkere achtergrond door een lichte vervangt. Blijven ze overeind? Krijgen ze een nieuwe zeggingskracht? Ik vind van wel. Het Mauritshuis heeft 20 bloemstillevens. De in mijn ogen 10 mooiste boeketten heb ik vrijstaand gemaakt en 5 ervan zijn uiteindelijk op het postzegelvel terechtgekomen.”
Experimenten Van Rossum wilde een sprankelend, feestelijk en kleurrijk postzegelvel ontwerpen. “Ik heb mij laten leiden door de compositie van de schilderijen zelf. Niet door de personages van de schilders, de onderlinge relaties en invloeden of de periode waarin ze actief waren. Vanuit die vrijheid experimenteerde ik met verschillende aantallen schilderijen op de postzegels, met close-ups, verschillende patronen op het vel, beeldmontages, doorloopeffecten op de tabs, enzovoort. Voor alle zekerheid heb ik ook nog een concept uitgewerkt met complete foto’s van de oorspronkelijke schilderijen. Maar dat was te braaf, te weinig verrassend. ”
Fris en eigentijds Dat alles leidde tot 3 schetsvoorstellen die aan PostNL en het Mauritshuis werden voorgelegd. Van Rossum: “Ze waren meteen enthousiast over het ontwerp dat ook mijn voorkeur had. Hierin zijn 5 vrijstaand gemaakte bloemstillevens op de postzegels geplaatst, terwijl ze door het weghalen van hun achtergrond samen één nieuw bloemstilleven vormen. Op de velrand heb ik juist een nieuwe donkere achtergrond toegevoegd om de afzonderlijke kunstwerken naar elkaar toe te trekken. Dat donkere kader zorgt voor een mooi contrast met de lichte postzegels. Zo is het een fris, eigentijds postzegelvel geworden. Er is iets nieuws ontstaan, mede doordat de bloemen van alle kanten de postzegels binnenkomen.”
Artistieke vrijheid Van Rossum greep ook in de schilderijen zelf in als zij dat voor het eindresultaat noodzakelijk vond. “Zo hoort de gele vlinder rechtsonder op het postzegelvel eigenlijk bij het bloemstilleven van Jan Davidsz de Heem in de rechterbovenhoek. Soms heb ik een bloem weggehaald of verplaatst als dat voor de compositie beter was. Bij elke stap hield ik de kracht van de beelden in de gaten, zowel op het complete postzegelvel als op iedere postzegel afzonderlijk. De lithograaf heeft tot slot de kleuren flink opgepept om ze nog meer naar elkaar toe te trekken.”
Typografie Al tijdens het maken van de schetsvoorstellen probeerde Van Rossum verschillende manieren uit om de typografie op het ontwerp aan te sluiten. “Voor de titel van de uitgifte en de postale gegevens heb ik de schreefloze Gilroy gebruikt. Een eigentijdse, geometrische en heldere letter die ook in een klein corps duidelijk leesbaar blijft. Daartegenover heb ik de Adobe Garamond gezet, een klassiek, chique en feestelijk font dat goed bij het jubileumkarakter past. Deze Garamond heeft sierlijke initiaalletters, let maar eens op de hoofdletter M van Mauritshuis in de titel op de postzegels. Die titel heb ik de kleur oudroze gegeven, wat mooi aansluit op alle bloemkleuren.”
Over de ontwerper Studio Maud van Rossum is een studio voor grafische vormgeving, gevestigd in Amsterdam. De studio heeft een op de inhoud gerichte aanpak. Opdrachtgever en onderwerp staan centraal in het zoeken naar de ideale vorm voor een project. De vormgeving is ingetogen, secuur en dienstbaar waarbij typografie de leidende draad vormt. Creativiteit gaat hand in hand met een praktische inslag. Niet alleen vormgeving, maar ook tekstredactie, beeldredactie, materialisering, planning en productie worden met zorg aangepakt. Studio Maud van Rossum is gespecialiseerd in het vormgeven van boeken en werkt voor uitgeverijen als Architectura & Natura, Athenaeum Polak & Van Gennep, Boom, Lecturis, nai010, Plantage, Thoth, Vantilt en musea als het Bonnefanten, het Cuypershuis en Van Bommel van Dam.
Na haar studie aan het Sint Lucas in Boxtel (1992-1996) vervolgde Maud van Rossum (1974) haar opleiding grafisch ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem (1996-2000). Daar kreeg ze les van onder meer Gerard Schilder, Thomas Widdershoven en Pieter Hildering. In 2000 trad ze in dienst bij Piet Gerards Ontwerpers, waar ze talloze boeken heeft vormgegeven. Vanaf 1 juli 2018 heeft Maud van Rossum Piet Gerards Ontwerpers overgenomen en voortgezet onder haar eigen naam.
Voor PostNL ontwierp Van Rossum de postzegels Koningin Máxima 50 jaar (2021) en De eerste atlassen (2020). Samen met Piet Gerards maakte zij eerder de postzegels Werelderfgoed Nederland (2014), Inhuldiging Willem-Alexander (2013) en Heemschut 100 jaar (2011).
