Koningin Máxima 50 jaar


DOOR ONNO JAGER, POSTNL MARKETING, 17 MEI 2021

UITGIFTE

Ter gelegenheid van de verjaardag van koningin Máxima brengt PostNL op 17 mei 2021 het postzegelvel Koningin Máxima 50 jaar uit. Het vel telt 4 postzegels van 36 x 25 mm en 1 postzegel van 36 x 50 mm. Op de postzegels staat de waardeaanduiding 1 voor post tot en met 20 gram met een bestemming binnen Nederland.

ONDERWERP 

Máxima Zorreguieta wordt op 17 mei 1971 geboren in Buenos Aires in Argentinië. Zij studeert in 1995 af in de studierichting Economie aan de Universidad Católica Argentina en werkt daarna in verschillende functies bij financiële instellingen in Buenos Aires, New York en Brussel. In 2002 trouwt zij met prins Willem-Alexander. Als echtgenote van inmiddels koning Willem-Alexander ondersteunt koningin Máxima sinds 2013 het staatshoofd bij het vervullen van zijn taken en van zijn samenbindende, vertegenwoordigende en aanmoedigende rol in de samenleving. Daarnaast heeft zij representatieve werkzaamheden, zoals het vertegenwoordigen van het Koninklijk Huis bij officiële gelegenheden in alle sectoren van de samenleving. Koningin Máxima heeft zitting in de Raad van State en vervult diverse andere functies in binnen- en buitenland. Zo is zij erevoorzitter van het platform Wijzer in geldzaken, speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering voor ontwikkeling, lid van het Comité voor Ondernemerschap, erevoorzitter Platform Ambassadeurs Méér Muziek in de Klas en beschermvrouwe van onder meer de Prins Claus Leerstoel, het Oranje Fonds en Scouting Nederland.

ONTWERP 

Alle foto’s op de 5 postzegels van de uitgifte Koningin Máxima 50 jaar zijn met een witruimte eromheen geplaatst. De postzegel links met een zwart-wit portret van koningin Máxima is 36 x 50 mm groot. Op de 4 andere postzegels van 36 x 25 mm staan kleurenfoto’s van haar als koningin, erevoorzitter, beschermvrouwe en speciale pleitbezorger. Iedere kleurenpostzegel wordt doorsneden door smalle, geknikte lijnen in de kleuren van de Nederlandse vlag. Op de grote postzegel keert een deel van deze zigzaglijn terug. De witte driehoek links op de postzegels biedt ruimte voor de waardeaanduiding 1, de landsaanduiding Nederland en de sorteerhaak. De titel van het postzegelvel is verdeeld over de velrand links en boven. Op de bovenste en onderste velrand, in de kleuren rood en blauw van de Nederlandse vlag, zijn de bijschriften bij de foto’s opgenomen. De foto’s staan in chronologische volgorde van links naar rechts, in dezelfde richting als de punten van de zigzaglijnen.

TYPOGRAFIE 

Voor de typografie van de teksten is gebruikgemaakt van de Quadraat Pro (1992) en de Quadraat Sans Pro (1997) van de Nederlandse letterontwerper Fred Smeijers.

ONTWERPER 

Het postzegelvel Koningin Máxima 50 jaar is niet het eerste postzegelontwerp van grafisch ontwerper Maud van Rossum over het Koninklijk Huis. Ook de postzegel Inhuldiging Willem-Alexander werd door haar ontworpen, toen samen met collega-ontwerper Piet Gerards. Er is een belangrijk verschil tussen beide postzegels: de inhuldigingspostzegel uit 2013 is typografisch van karakter, bij deze verjaardagspostzegel uit 2021 is de fotografie leidend. “Het is altijd speciaal als je wordt gevraagd voor het ontwerp van een postzegel, maar een koninklijke postzegel is extra bijzonder”, zegt Van Rossum. “Niet alleen vanwege het onderwerp, maar ook omdat bij het ontwerptraject zo veel verschillende partijen betrokken zijn. Ik heb bewondering voor de wijze waarop koningin Máxima haar rol als koningin vervult. Zij staat dicht bij de mensen, is geen volgzaam type en heeft haar eigen agenda en standpunten. Dat is mooi om te zien. En om in beeld te brengen.”

Eerst schetsen Doorgaans zijn bij dit soort opdrachten de foto’s bepalend voor de ontwerprichting. Voor Koningin Máxima 50 jaar bewandelde Van Rossum de omgekeerde weg. “Om te voorkomen dat ik mijzelf door de kracht van de beelden zou beperken. Zeker omdat ik graag dynamiek in het ontwerp wilde brengen. Ik wilde de foto’s niet netjes naast elkaar zetten zoals in een fotoboek. Want dan vloeien ze in elkaar over, spreken ze minder. Eerst ben ik zonder foto’s schetsjes gaan maken van boeiende indelingen. Bijvoorbeeld door te experimenteren met allerlei elementen om spanning erin te brengen. Door te kijken hoe ik de kleuren van de Nederlandse vlag anders dan normaal zou kunnen toepassen. Na tientallen schetsjes kwam ik met een paar ontwerpvoorstellen om de volgende stap met echte foto’s te kunnen maken. PostNL koos direct voor het voorstel met de zigzaglijn. Ook mijn favoriet, dus we waren het eens over de koers.”

180 graden draaien De zigzaglijn dient onder meer als overgang tussen de fotografie en de basisinformatie die op postzegels hoort, zoals jaartal en sorteerhaak. Van Rossum: “De typografie staat fris, helder en goed leesbaar in het witte vlak. De zigzaglijn scheidt de ontwerpelementen van elkaar en verbindt ze tegelijkertijd. De exacte loop van de lijn is door de druktechniek bepaald. De meeste postzegelvellen worden koud tegen elkaar gedrukt en vervolgens op de scheidslijn losgesneden. Dit betekent dat je geen aflopende beelden kunt maken. Je moet altijd een millimeter of anderhalf afstand tot de rand houden. Tenzij je een ontwerpelement gebruikt dat bij het drukken op het volgende velletje kan doorlopen. De oplossing was de zigzagvorm. Met deze vorm kun je de lijn laten aansluiten op de lijn op het volgende postzegelvelletje als je dat 180 graden draait.”

Selectiecriteria In nauw overleg met PostNL formuleerde Van Rossum haar criteria om de foto’s voor het postzegelvel te kiezen. “Uiteraard mag de koninklijke waardigheid niet in het geding komen, maar verder kreeg ik veel vrijheid. Ik kon combinaties maken van formele en informele foto’s, ook een privéfoto was mogelijk. Voor de hand liggende beelden wilde ik zeker niet. Geen groepsfoto’s, geen staatsieportretten, geen toespraken achter een spreekgestoelte en zeker geen begroetingen met bloemetjes. In plaats daarvan zocht ik foto’s van koningin Máxima die haar betrokkenheid tonen in de verschillende functies die zij bekleedt. Het liefst gebruik je dan foto’s van 1 fotograaf om in dezelfde stijl te kunnen blijven.”

Enorm arsenaal Van Rossum keek naar fotografen die in het Koninklijk Huis zijn gespecialiseerd. “Robin Utrecht sprong eruit. Niet alleen heeft hij een enorm arsenaal aan foto’s, ook de kwaliteit van de beelden is gewoon goed. Zijn aanbod is heel divers en zijn foto’s stralen uit dat hij van heel dichtbij kan fotograferen. In zijn foto’s weet hij heel goed de essentie van koningin Máxima te vangen. Bij elk onderwerp dat ik wilde belichten, kon ik bij hem de juiste beelden vinden. De 4 kleurenfoto’s zijn dan ook door Robin gemaakt.”

Kleurenfoto’s Koningin Máxima vervult een reeks aan functies. Van Rossum koos de voor haar meest sprekende om te belichten. “Bovenal is zij koningin. Vandaar dat ik als eerste kleurenfoto de foto van de inhuldiging in 2013 heb gekozen. Het is een kantelpunt in haar leven, het begin van haar werk als koningin. De foto eronder wilde ik vanwege de symboliek van het koninklijk drietal. Koningin Máxima is beschermvrouwe van het Oranje Fonds, koning Willem-Alexander is beschermheer en prinses Beatrix heeft het bronzen beeldje gemaakt dat samen met het Appeltje van Oranje wordt uitgereikt. De hellingshoek van het portret loopt ook mooi parallel met de zigzaglijn. Bij de foto van Méér Muziek in de Klas spat het plezier ervan af. Dat hoort ook bij dit onderwerp. Het is een heerlijk spontane foto, met een grafisch interessante achtergrond. De foto op de postzegel rechtsonder illustreert haar internationale betrokkenheid. Koningin Máxima is hier echt aan het werk. Op de foto is duidelijk zichtbaar hoe zij oprecht belangstelling heeft voor degenen met wie zij in contact komt.”

Zwart-witfoto Vanaf het begin speelde Van Rossum met het idee de grote postzegel te gebruiken voor een privéfoto. “Lang heb ik het idee gehad om daarvoor een foto van koningin Máxima met haar drie dochters te gebruiken. Ze is tenslotte ook moeder. Op een gegeven moment keek ik de coronatoespraak van koning Willem-Alexander terug. In de boekenkast van zijn werkkamer was een lijstje te zien met een mij onbekende zwart-witfoto van koningin Máxima. Dat beeld fascineerde mij. Ik heb gezocht, maar kon de foto nergens vinden. Toen heb ik toestemming gevraagd om die foto te gebruiken, als klein inkijkje in hun privéleven. En die toestemming kwam er. Het is een prachtig beeld, heel intiem. Ik denk niet dat ooit een koningin zo op een postzegel is afgebeeld.”

Over de ontwerper Na haar studie aan het Sint Lucas in Boxtel (1992-1996) vervolgde Maud van Rossum (1974) haar opleiding grafisch ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem (1996-2000). Daar kreeg ze les van onder meer Gerard Schilder, Thomas Widdershoven en Pieter Hildering. In 2000 trad ze in dienst bij Piet Gerards Ontwerpers, waar Van Rossum talloze boeken heeft vormgegeven voor uitgeverijen zoals Vantilt, NAi en 010 (het huidige nai010), Bas Lubberhuizen, Lecturis en Athenaeum-Polak & Van Gennep. Op 1 juli 2018 nam zij Piet Gerards Ontwerpers over en zette de studio voort onder haar eigen naam op een nieuwe locatie in Amsterdam. Studio Maud van Rossum heeft een op de inhoud gerichte aanpak. Opdrachtgever en onderwerp staan centraal in het zoeken naar de ideale vorm voor elk project. De vormgeving is ingetogen, secuur en dienstbaar, met typografie als leidende draad. Van Rossum is verder actief in De Monsterkamer in Amsterdam, een fysiek en digitaal platform voor papier en drukwerk, opgezet door Esther Krop. Daar geeft ze papieradvies aan bezoekers, werkt ze aan een online papierdatabase voor grafische professionals en assisteert ze bij het organiseren van expert meetings.
De jarenlange ervaring in het boekenvak en de kennis van papier zet Van Rossum, samen met Esther Krop, sinds 2015 in voor De Best Verzorgde Boeken. In opdracht van deze stichting verzamelen ze jaarlijks alle technische gegevens van de bekroonde boeken ten behoeve van de catalogus. In 2020 maakte Maud van Rossum in opdracht van PostNL het ontwerp voor het postzegelvel De eerste atlassen. Bij Piet Gerards Ontwerpers werkte zij onder meer mee aan de postzegels Werelderfgoed Nederland (2014), Inhuldiging Willem-Alexander (2013) en Heemschut 100 jaar (2011).

TECHNISCHE GEGEVENS
Postzegelformaat
4 postzegels van 36 x 25 mm
en 1 postzegel van 36 x 50 mm
Velformaat
144 x 75 mm
Papier
Normaal met fosforopdruk
Gomming
Synthetisch
Druktechniek
Offset
Drukkleuren
Cyaan, magenta, geel en zwart
Oplage
100.000 vellen
Verschijningsvorm
Vel van 5 postzegels in 5 verschillende ontwerpen
Ontwerp
Studio Maud van Rossum, Amsterdam
Fotografie
Robin Utrecht, Rotterdam
Drukkerij
Koninklijke Joh. Enschedé B.V., Haarlem
Artikelnummer
410462
© 2021 Koninklijke PostNL BV
Bron biografische gegevens koningin Máxima: koninklijkhuis.nl
De postzegels zijn, zolang de voorraad strekt, verkrijgbaar bij alle verkooppunten van PostNL, het postkantoor in de Bruna-winkels en via www.postnl.nl/bijzondere-postzegels. De postzegels zijn ook telefonisch te bestellen bij de klantenservice van Collect Club op telefoonnummer 088 868 99 00. De geldigheidstermijn is onbepaald.