UITGIFTE
Op 1 maart 2024, de dag dat de meteorologische lente begint, geeft PostNL het postzegelvel Keukenhof 75 jaar uit ter gelegenheid van het jubileum van het populaire bloembollenpark in Lisse. Het vel telt 6 postzegels in 3 verschillende ontwerpen, gemaakt door grafisch ontwerper Maud van Rossum uit Amsterdam. De hoofdrol op de postzegels is weggelegd voor de voorjaarsbloemen iris, narcis en tulp. Op de postzegels staat de waardeaanduiding internationaal 1 voor post tot en met 20 gram met een internationale bestemming. De prijs voor een vel met 6 postzegels is € 10,50.
ONDERWERP
De naam Keukenhof is afgeleid van Keukenduin, een duingebied dat hoorde bij Slot Teylingen in Zuid-Holland. Al in de 15e eeuw liet gravin Jacoba van Beieren (1401-1436) dit gebied gebruiken voor de bevoorrading van de keuken van het slot waar zij tot haar dood woonde. In 1641 werd kasteel Keukenhof gebouwd door Adriaen Maertensz. Block. Het landgoed Keukenhof wisselde regelmatig van eigenaar en groeide in de loop van de tijd uit tot ruim 200 hectare. In 1857 richtten de landschapsarchitecten Jan David Zocher (vader) en Louis Paul Zocher (zoon) de tuin rondom het kasteel opnieuw in. Dat park, in Engelse landschapsstijl, vormt nog altijd de basis van Keukenhof. In 1949 bedacht een groep bloembollenkwekers en -exporteurs het plan om op het landgoed een tentoonstelling van voorjaarsbloeiende bloembollen te maken. Het lentepark Keukenhof was direct een succes, met in het eerste jaar 236.000 bezoekers. In de afgelopen 75 jaar is Keukenhof uitgegroeid tot een wereldwijd icoon met eindeloze tulpenvelden en kleurrijke voorjaarsbloemen. Voor Keukenhof start het nieuwe seizoen wanneer in de periode eind september tot begin december circa 7 miljoen voorjaarsbollen van ruim 100 kwekers in de grond gaan. Jaarlijks ontvangt Keukenhof rond de 1 miljoen bezoekers, van wie 80 procent uit zo’n 100 verschillende landen. In 2024 zal Keukenhof geopend zijn van 21 maart tot en met 12 mei.
ONTWERP
Het postzegelvel Keukenhof 75 jaar heeft het standaardformaat van 108 x 150 mm met 6 postzegels in 3 verschillende ontwerpen. Elke postzegel kreeg dezelfde bijzondere vorm van een gestileerd bloemblaadje met een driehoekige basis onder een cirkelvorm met kartels. Op de postzegels zijn 3 verschillende bloemen zo groot mogelijk afgebeeld tegen een witte achtergrond: een narcis, een tulp en een iris. De rangschikking van de 6 postzegels op het postzegelvel verwijst naar de vorm van een bloem met 6 blaadjes. Op elke postzegel is het Priority-logo in het postzegelontwerp geïntegreerd, waarbij het steeltje van de bloem onder het logo doorloopt. Boven elke bloem staan op de postzegel in cirkelvorm de uitgiftetitel, de landaanduiding, de waardeaanduiding internationaal 1 en de openingstijden van Keukenhof in 2024. Rondom elke postzegel zijn de naam en de bloeiperiode van de afgebeelde bloem vermeld. Op de achtergrond van het postzegelvel staat een aflopend beeld van een bloeiend veld tulpen in overwegend rode tinten.
TYPOGRAFIE
Voor de typografie van de teksten is gebruikgemaakt van de Scala Sans Pro (1993) van de Nederlandse letterontwerper Martin Majoor. Voor de afgebeelde cijfers (waardeaanduiding 1 en de jubileumaanduiding 75 in de titel) is de Adobe Caslon Regular (1990) van de Amerikaanse letterontwerper Carol Twombly gebruikt.
ONTWERPER
Het ontwerp van het postzegelvel is van de hand van grafisch ontwerper Maud van Rossum uit Amsterdam. De combinatie bloemen en postzegels is Van Rossum niet vreemd, want zij ontwierp in 2022 de postzegels 200 jaar Mauritshuis op basis van schilderijen van beroemde bloemenstillevens. “Zelfde onderwerp, maar dan vanuit een heel ander perspectief”, zegt Van Rossum. “Het moest een kleurrijk, vrolijk en feestelijk ontwerp worden en dat is volgens mij wel gelukt.”
Glooiende perken, slingerende paden
Het eerste dat Van Rossum deed na het krijgen van de opdracht, was afreizen naar Keukenhof. “Net op tijd, want het was vlak voor de sluiting in mei. Ik had de slechtste voorjaarsdag ooit uitgekozen, want het regende onophoudelijk. Daardoor was het wel heerlijk rustig in het park. In mijn beleving dacht ik dat ik alleen tulpenvelden zou zien in strakke geometrische patronen. Maar Keukenhof is veel meer. Ik was aangenaam verrast door de speelse manier waarop de bloemen zijn geplant in glooiende perken. Er zijn veel meer bloemen die er bloeien dan alleen tulpen. Ook is er opvallend veel aandacht voor kunst.”
Vracht foto’s
Van Rossum kreeg van Keukenhof een vracht aan foto’s aangeleverd. “Vanaf het begin wilde ik dat de bloemen zelf de hoofdrol zouden spelen. Dus geen mensen erbij, geen molens of andere typisch Nederlandse toeristische beelden. Dat vonden ze prima. Ze zijn bij Keukenhof daar heel nuchter in. Zij beschouwen zichzelf als een park waar je prachtige bloeiende bloembollen kunt komen bekijken. Niets meer, niets minder. Alle foto’s die ik kreeg waren van velden met bloemen. Dus heb ik eerst alle beelden vrijstaand gemaakt. Ingrijpende bewerkingen waren verder niet nodig. Wel heeft lithograaf Marc Gijzen nog flink wat aan de kleuren oranje getrokken, want oranje is een moeilijke kleur voor drukwerk en verliest al snel zijn sprankeling. Maar nu niet.”
Glossy magazine
Op de postzegels liet Van Rossum het gevarieerde bloemenaanbod terugkeren door 3 verschillende bloemen af te beelden: een oranjerode tulp, een blauwpaarse iris en een gele narcis. “Elke bloem kreeg op zijn postzegel de hoofdrol. Ze zijn daarom zo groot mogelijk op de postzegel geplaatst, vrijstaand tegen een witte achtergrond. Bij de selectie van de beelden zocht ik naar de sfeer van fotografie in een glossy magazine, met de bloem als zelfverzekerd fotomodel. Vlammend, het moest van de postzegel afspatten.”
Afwijkende vorm
PostNL gaf Van Rossum de vrijheid om voor de postzegels af te wijken van het normale rechthoekige formaat. Van Rossum: “Het moest niet, maar het mocht wel. Vorig jaar bleek al met de uitgifte van de postzegels Reis naar de maan wat voor bijzonder resultaat dat kan opleveren. In het begin heb ik toch verschillende ontwerpconcepten ontwikkeld. Het ene met een traditionele postzegelvorm en het andere met een ronde vorm die aan bloemblaadjes doet denken. PostNL was direct enthousiast over dat alternatief, dus daar ben ik mee verdergegaan. De druppelvorm van bloemblaadjes was de achterliggende gedachte van de uiteindelijke vorm die de postzegels kregen. Ook de kartels duiden op bloemblaadjes, kijk maar naar de narcis op de postzegel. Tegelijkertijd is het een verwijzing naar de tanding van klassieke postzegels.”
Logo en typografie
Het Prioritylogo was medebepalend voor de uiteindelijke indeling van het vel en de postzegels. Van Rossum: “Dat logo is nu eenmaal noodzakelijk voor het sorteerproces van internationale post. Doorgaans staat het op tabs naast de postzegels. Maar deze afwijkende postzegelvorm bood de kans om het logo in het ontwerp zelf te integreren. De onderkant van elke postzegel kreeg een zodanige vorm dat het rechthoekige logo met de rechte rand meeloopt. Dat gaf voldoende ruimte om in de witte achtergrond de typografie te plaatsen. Per postzegelontwerp heb ik de vrijheid genomen om de informatie zo natuurlijk mogelijk neer te zetten, afhankelijk van de vorm van de bloem. Met de belangrijkste postale gegevens – de waardeaanduiding 1 en de sorteerhaak – vlakbij het Prioritylogo.”
Bloemblaadjes
De positie van de 6 postzegels op het vel is een verwijzing naar hoe bloemblaadjes in een cirkel zijn gegroepeerd. “Met enige creativiteit natuurlijk, het is geen natuurgetrouwe weergave”, zegt Van Rossum. “De postzegel heeft weliswaar een vrije vorm gekregen, maar ik wilde niet te zeer uit de band springen. Niet door bijvoorbeeld de bloemencontouren letterlijk te gaan volgen. Voor elke postzegel is dezelfde afwijkende vorm gebruikt. Ze moeten natuurlijk wel als postzegels herkenbaar blijven.”
Achtergrondbeeld
In de achtergrond van het postzegelvel staat een foto van een veld met tulpen, op kniehoogte gefotografeerd. Van Rossum: “Eerst had ik het idee om daar alsnog een klassiek beeld van bollenvelden op te zetten, een luchtfoto bijvoorbeeld. Maar dat leidde veel te veel van de postzegels af. Daarom heb ik een minder dominant beeld gekozen, een beeld dat ook mijn ervaring van mijn eerste bezoek aan Keukenhof weergeeft. Namelijk als je door je knieën gaat en je perspectief verlaagt zodat je niet op de bloemen neerkijkt, maar ertegenaan. Dan gaat een nieuwe wereld voor je open.”
Over de ontwerper
Studio Maud van Rossum is een studio voor grafische vormgeving, gevestigd in Amsterdam. De studio heeft een op de inhoud gerichte aanpak. Opdrachtgever en onderwerp staan centraal in het zoeken naar de ideale vorm voor een project. De vormgeving is ingetogen, secuur en dienstbaar waarbij typografie de leidende draad vormt. Creativiteit gaat hand in hand met een praktische inslag. Niet alleen vormgeving, maar ook tekstredactie, beeldredactie, materialisering, planning en productie worden met zorg aangepakt. Studio Maud van Rossum is gespecialiseerd in de vormgeving van boeken en werkt voor uitgeverijen als Architectura & Natura, Athenaeum Polak & Van Gennep, Boom, Lecturis, nai010, Plantage, Thoth en musea als Boijmans van Beuningen, het Bonnefanten, Van Bommel van Dam, het Cuypershuis en het Metropolitan Museum of Art in New York.
Voor PostNL ontwierp Van Rossum de postzegels Sail Den Helder (2023), 200 jaar Mauritshuis (2022), Koningin Máxima 50 jaar (2021) en De eerste atlassen (2020). Samen met Piet Gerards maakte zij eerder de postzegels Werelderfgoed Nederland (2014), Inhuldiging Willem-Alexander (2013) en Heemschut 100 jaar (2011).
Na haar studie aan het Sint Lucas in Boxtel (1992-1996) vervolgde Maud van Rossum (Venlo, 1974) haar opleiding grafisch ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem (1996-2000). Daar kreeg ze les van onder meer Gerard Schilder, Thomas Widdershoven en Pieter Hildering. In 2000 trad ze in dienst bij Piet Gerards Ontwerpers, waar ze talloze boeken heeft vormgegeven. Vanaf 1 juli 2018 heeft Maud van Rossum Piet Gerards Ontwerpers overgenomen en voortgezet onder haar eigen naam.
