Le Corbusiers Maison La Roche, Parijs
Verscholen in een doodlopend straatje in het 16e arrondissement van Parijs bezocht ik twee semi-gekoppelde woonhuizen, ontworpen door Le Corbusier: Maison La Roche en Maison Jeanneret en gebouwd in de vroeg jaren ’20 van de vorige eeuw. Tegenwoordig huisvest het Fondation Le Corbusier hier.
Wil je deze huizen bezichtigen, kijk dan hier: www.fondationlecorbusier.fr/
Zaha Hadids MAXXI Museum, Rome
In juli bezocht ik het Maxxi Museum in Rome. Dit museum voor nationale moderne kunst in Italië, ontworpen door de architecte Zaha Hadid, is in 2010 geopend.
De naam Maxxi staat voor Museo Nazionale delle Arti del XXI Secolo en ligt in het noorden van Rome in stadsdeel Flaminio, grotendeels verscholen tussen oude gebouwen op het terrein van een voormalige autofabriek. Het is een expressief, 30.0000 vierkante meter tellend massief betonnen ‘object’ met veel schuine wanden, hellende vloeren en kruisende loopbruggen.
Het ontwerp voor het museum stamt uit 1998, toen Zaha Hadid een internationale competitie won en architecten zoals Jean Nouvel en Rem Koolhaas achter zich liet.
Maxxi Museum
Via Guido Reni, 4/A
00196 Rome
www.maxxi.art
Foto’s © Maud van Rossum
EXPOSITIE INHULDIGINGSZEGELS
De inhuldigingszegels zijn te zien in de expositie Branding Beatrix in het Museum voor Communicatie te Den haag. In een kleine tentoonstelling zijn ontwerpen en resultaten van Nederlandse en enkele buitenlandse koningszegels te zien. De tentoonstelling eindigt met de presentatie van de drie ontwerpen voor de inhuldigingszegel waaronder het uiteindelijk gekozen ontwerp van Piet Gerards Ontwerpers.
Op de openingsavond vond het zesde CommunicatieCafé plaats. Lukas Burgering, auteur van het boek Ik zal handhaven ging uitvoerig in op het merk Beatrix. Julius Vermeulen, als Adviseur Visuele Communicatie Merkmanagement bij PostNL verantwoordelijk voor de artistieke kwaliteit van alle postzegeluitgiftes, besprak onder meer het proces om te komen tot de inhuldigingszegels.
Branding Beatrix
t/m 30 juni 2013
Museum voor Communicatie
Zeestraat 80-82
2518 MD Den Haag
www.muscom.nl
INHULDIGINGSZEGELS WILLEM ALEXANDER
Ter gelegenheid van de inhuldiging van Koning Willem-Alexander op 1 mei 2013 geeft PostNL twee Inhuldigingspostzegels uit. Piet Gerads Ontwerpers tekende voor het ontwerp. De zegel is vanaf 1 mei overal te koop. Tot het einde van 2013 zal dit de officiële frankeerzegel van PostNL zijn met waarden 1 en 2. Met een miljoenenoplage ongetwijfeld het breedst verspreide drukwerk van de hand van Piet Gerards Ontwerpers.
Lees bijgaand interview met de ontwerpers Piet Gerards en Maud van Rossum voor het blad Collect over de opdrachtstelling, ontwerptraject en het resultaat.
Inhuldigingspostzegels Koning Willem-Alexander
PostNL geeft ter gelegenheid van de inhuldiging van Koning Willem-Alexander op 1 mei 2013 twee Inhuldigingspostzegels uit. De postzegels hebben de waardeaanduiding 1 en 2 voor bestemmingen binnen Nederland en zijn op alle postzegelverkooppunten verkrijgbaar in mapjes met respectievelijk 5 en 10 stuks. Ook ter gelegenheid van drie eerdere inhuldigingen (1898, 1948, 1980) zijn speciale postzegels uitgegeven. De nieuwste Inhuldigingspostzegels verschillen in enkele belangrijke opzichten van hun voorgangers: ze zijn kleiner, zelfklevend en het ontwerp is typografisch. Het ontwerp van de Inhuldigingspostzegels is van de hand van Piet Gerards Ontwerpers uit Amsterdam.
Ontwerp
Op de Inhuldigingspostzegels staat een sterk uitvergroot monogram van de eerste twee initialen van Koning Willem-Alexander. De postzegel met waardeaanduiding 1 heeft de kleuren van de Nederlandse vlag met een rode initiaal W, een witte achtergrond en een blauwe initiaal A. Op de postzegel met waardeaanduiding 2 staat hetzelfde monogram afgebeeld, maar dan met een blauwe initiaal W en een groene initiaal A. Zo krijgen de twee postzegels elk een eigen gezicht. Over het monogram heen is de naam Willem-Alexander te lezen, met de datum van inhuldiging en de bestemming Nederland, alles in kleinkapitalen. De letters van het monogram zijn in kapitaal gezet.
Ontwerpers
Beide Inhuldigingspostzegels zijn ontworpen door Piet Gerards en Maud van Rossum van Piet Gerards Ontwerpers uit Amsterdam. Met het ontwerp werd begonnen nog voordat Koningin Beatrix op 28 januari haar abdicatie bekendmaakte.
Piet Gerards: “PostNL wilde graag een typografische oplossing voor deze toch wel unieke postzegel. Dat plaatste ons voor een dilemma. Want op dat moment was nog niet bekend voor welke naam de troonopvolger zou kiezen: Willem IV, Willem-Alexander of misschien nog anders. Ook wist niemand op welke datum de troonswisseling zou plaatsvinden. Wij gokten op Willem-Alexander, maar met een alternatief achter de hand als er een andere naam was uitgerold. De dubbele naam bood de gelegenheid met een monogram te gaan werken. Het basisconcept was razendsnel bedacht – daarna zijn we intensief met kleuren en letters gaan experimenteren.”
Het is niet verwonderlijk dat voor de nieuwe Inhuldigingspostzegels de kleuren van de Nederlandse vlag zijn gekozen. “Dat ligt inderdaad voor de hand”, aldus Maud van Rossum. “We hebben het roodste rood genomen dat in PMS mogelijk is, met daarnaast een fris blauw. De kleuren moesten ook geschikt zijn om goed met elkaar te mengen op het punt waar de letters elkaar kruisen zodat een transparante verbinding tot stand komt. We hebben aan het beeld spanning toegevoegd door de letters van het monogram van de postzegel af te laten lopen. Daarbij hebben we de grenzen opgezocht, maar ook ervoor gezorgd dat de W en A in één oogopslag herkenbaar zijn gebleven.”
Om de postzegel met waardeaanduiding 2 goed te onderscheiden van de postzegel met waardeaanduiding 1, is het rood vervangen door een helder groen. “Daardoor krijgt het blauw meer nadruk”, zegt Piet Gerards. “De blauw-groencombinatie is bewust. Enerzijds het blauw als een verwijzing naar de belangstelling van Koning Willem-Alexander voor watermanagement, anderzijds het groen als kleur voor de aandacht die hij vraagt voor duurzame oplossingen voor de problemen waarmee onze wereld worstelt.”
Voor de lettertypes zijn, aldus Maud, twee fonts van Nederlandse ontwerpers genomen: de Quadraat Sans van Fred Smeijers uit 1997 voor de teksten en de Albertina Regular van Chris Brand uit 1965 voor het monogram. “De Quadraat Sans is een eigenwijze schreefloze letter, die we hebben gecombineerd met de klassieke schreefletter van Chris Brand. De lettervormen van de Albertina leveren de suggestie van de Nederlandse vlag op.”
Beide postzegels hebben een feestelijk karakter, maar zijn tegelijkertijd nuchter van aard doordat van verdere versieringen is afgezien. Die aanpak omschrijft Piet als ‘de handtekening’ van het bureau dat zijn naam draagt. Trots is hij zeker op deze nieuwste postzegels. “We hebben wel eerder postzegels ontworpen, maar dat waren altijd gelegenheidszegels. Deze inhuldigingszegel op zo’n klein formaat is toch weer anders.”
Ook Maud is blij met het resultaat. Dat geldt evenzeer voor een speciaal effect dat “pas zichtbaar wordt wanneer je de postzegels op een rijtje legt. Of naast elkaar op een envelop of kaart plakt. Het maakt niet uit welke postzegel je kiest of dat je ze door elkaar gebruikt. Als je ze tegen elkaar aanlegt, loopt het monogram naadloos over van de ene in de andere postzegel.”
Over het ontwerpbureau
De geschiedenis van Piet Gerards Ontwerpers begint in 1980 en in de afgelopen dertig jaar is het bureau onder verschillende namen op verschillende plaatsen actief geweest. Sinds zeven jaar werkt het bureau onder de huidige naam vanuit Amsterdam. Aan het bureau is een kleine uitgeverij verbonden, Huis Clos geheten, waar inmiddels zo’n vijfenveertig boeken zijn uitgegeven. Het bureau verzorgde verder regelmatig in de eigen studio lezingen onder de naam ’25 stoelen’ over boeken en daaraan gerelateerde onderwerpen voor een select gezelschap van 25 toehoorders.
Het bureau legt zich met name toe op het grafisch ontwerp van boeken, tentoonstellingen, bewegwijzering en andere zaken, met veel nadruk op typografie. De opdrachten komen voornamelijk uit de culturele hoek. Zo wordt onder meer voor uitgeverijen, architecten en ook incidenteel musea gewerkt. Eerdere postzegels van de hand van Piet Gerards Ontwerpers zijn onder meer Nederlandse kunst in de 17e eeuw (1999), Nederlandse kwekerijtuinen (2001), Industrieel erfgoed (2002) en het postzegelvel 100 jaar Bond Heemschut (2011).
De Inhuldigingspostzegel voor Koning Willem-Alexander is een gezamenlijke productie van Piet Gerards en Maud van Rossum. Piet Gerards is autodidact, Maud van Rossum studeerde in 2000 als grafisch ontwerper af aan de Academie voor beeldende kunst en vormgeving in Arnhem, tegenwoordig Artez genaamd.
Technische gegevens
Zegelformaat: 20,8 x 25,3 mm
Tanding: slitvorm
Papier: fosforescerend papier met fosforopdruk
Gomming: zelfklevend
Druktechniek: diepdruk
Drukkerij: Walsall Security Printers, Engeland
Oplage: Waarde 1: 4.117.000 velletjes, waarde 2: 508.000 velletjes
Artikelnummers: Waarde 1: 330465, Waarde 2: 330464
Drukkleuren postzegels: Waarde 1: rood, blauw en zwart, waarde 2: blauw, groen en zwart
Max Kisman: Beeld Taal
Op zaterdag 3 maart 2013 opent de expositie Beeld Taal over het werk van Max Kisman (1953) in het GR-ID museum in Groningen. In de expositie wordt de combinatie van beeld en taal, van illustratie en letter benadrukt. Er zal vooral werk te zien zijn van de laatste jaren, met onder meer posters, folders en tijdschriften, maar ook de filmpjes die hij maakte voor de VPRO. Tot 16 juni 2013 is de expositie te bezoeken.
Vormgever, illustrator en letterontwerper Max Kisman is alweer zo’n 35 jaar actief. Zijn werk oogt echter elke keer weer vernieuwend en origineel en is duidelijk herkenbaar als ‘een Kisman’! Kisman werkte onder meer voor de VPRO, Volkskrant, Financieel Dagblad, Paradiso, de PTT (PostNL) en muziektijdschrift Vinyl.
The High Line, New York City
De High Line, een spoorlijn op 9 meter hoogte, is in 1930 gebouwd om gevaarlijke goederentreinen te weren van de straten in het toentertijd industriële deel van Manhattan. In 1980 reden de laatste treinen over het spoor. Daarna begon het viaduct in verval te raken. Eind jaren ’90, toen het besluit was genomen de High Line te slopen, stelde een groep buurtbewoners voor het viaduct om te vormen tot een park. De Promenade Plantée in Parijs werd hierbij als voorbeeld genomen. Dit idee werd omarmt: in 2006 startte de renovatie en inrichting. In 2009 werd de eerste fase afgerond. De oplevering van de tweede fase volgde in 2011. Het derde en laatste deel van de High Line wordt eind 2013 opgeleverd. Het park strekt zich dan uit van Gansevoort Street tot en met West 34th Street. Het wandelgebied kronkelt met een lengte van 2,4 kilometer en op 9 meter hoogte dwars door het Meatpacking District en de wijk Chelsea op de overblijfselen van het treinspoorviaduct. De route loopt over, langs en zelfs door de bestaande bebouwing heen.
De Nederlandse floraontwerper Piet Oudolf heeft zijn beplantingsconcept geïnspireerd op de overwoekering van oude treinsporen. Deels heeft Oudolf de originele begroeiing behouden gebleven, maar hij voegde ook planten toe die voorkomen in Amerikaanse landschappen. Dit voor een grote diversiteit aan flora en trekt veel insecten en vogels aan. Hier en daar liggen nog de oude treinsporen, half overwoekerd als referentie naar het verleden.
– – –
Hoofdontwerpers: James Corner Field Operations en Diller Scofidio & Renfro
Floraontwerp: Piet Oudolf
thehighline.org
– – –
Jurriaan Schrofer (1926-1990)
Jurriaan Schrofer werd in 1926 geboren in Den Haag en begon, bij toeval, zijn loopbaan als ontwerper eind jaren ’40 als assistent van Dick Elffers. Daarna trad hij in dienst bij drukkerij Meijer te Wormerveer waar hij zich verdiepte in typografie. Later was hij adjunct-directeur bij Total Design en docent op verschillende kunstacademies, waaronder de Amsterdamse Gerrit Rietveld Academie.
Als ontwerper was Schrofer vooral geïnteresseerd in typografie, de leesbaarheid en de ruimtelijkheid van letters en woorden. Hij richtte zich daarbij op mathematische vormen en had een voorliefde voor ordening zonder daarbij het keurslijf van een stramien te willen volgen. ‘Ik ben er altijd van uitgegaan dat een stramien er niet is om de wet te stellen. Die regels maak je om te weten waar je ervan af kan wijken. Als ontwerper ben je aan het ordenen maar ik vind het belangrijk dat de ordening een functie vervult bij wat je overbrengt. Het stramien moet zijn als een ademhaling. Je moet er fluiten, schreeuwen, hijgen mee kunnen uitdrukken. Ze moeten nooit dwangmatig zijn, altijd organisch’ aldus Schrofer.
In maart 2013 verschijnt er bij Unit Editions een boek over de experimentele typografie van Schrofer, met een bijdrage van Frederike Huygen. Huygen omschrijft Schrofer als ‘een computer-designer voordat de computer zijn intrede deed in het vakgebied’.
– – –
Jurriaan Schrofer (1926-1990). Restless typographer
Auteurs: Tony Brook and Adrian Shaughnessy, met een essay van Frederike Huygen
Vormgeving: Spin
Paperback, 15 x 25 cm, 144 pagina’s
Unit Editions, Londen
uniteditions.com
– – –
Buchstabenmuseum Berlin
In 2005 is het idee voor het Buchstabenmuseum (museum voor letters) ontstaan. Uitgangspunt voor het museum is de fascinatie voor typografie en de verzamelwoede van letters en tekens uit de (semi-)openbare ruimte (denk met name aan (neon)lichtreclames en (neon)beletteringen van gebouwen). Het doel van het museum is het conserveren, documenteren, restaureren en exposeren van deze objecten uit met name Berlijn, maar ook uit de rest van de wereld. Honderden letters zijn inmiddels van de ondergang of verwaarlozing gered. Het museum toont een mooi tijdsbeeld van de typografie van de stad en maakt je bewust van de soms kolossale afmetingen van letters die ooit op de daken van gebouwen stonden.
Schaudepot Buchstabenmuseum
Karl-Liebknecht-Str. 13
Berlin Carré, 1. OG
10178 Berlin (D)
www.buchstabenmuseum.de
Oscar Niemeyer (104) overleden
De Braziliaanse architect Oscar Niemeyer (15-12-’07/06-12-’12), een van de belangrijkste moderne architecten van de 20e eeuw, is op 104-jarige leeftijd overleden. Niemeyer bewonderde de Frans-Zwitserse architect Le Corbusier, en was aanhanger van diens functionalisme. Als een van de eersten experimenteerde hij met het gebruik van gewapend beton en wist het een dynamische uitstraling te geven door gebruik van ronde vormen en vloeiende lijnen.
Het bekendste werk van Niemeyer is Brasilia, sinds 1960 de hoofdstad van Brazilië. De futuristische stad, in de vorm van een vliegtuig, werd vanuit het niets gebouwd in een vrijwel onbewoond gebied in het midden van het land. Niemeyer ontwierp tientallen gebouwen voor Brasilia, waaronder het Nationaal Congres, de gebouwen van de ministeries, het hoofdkantoor van de regering en de beroemde Kathedraal van Brasilia (waarvoor hij in 1988 de Pritzker architectuurprijs ontving). Andere bekende gebouwen van Niemeyer zijn het hoofdkantoor van de Verenigde Naties in New York en het MAC, het museum voor moderne kunst in Niterói (Brazilië).
Emporis Skyscraper Award 2011
De prestigieuze Emporis Skyscraper Award gaat dit jaar naar 8 Spruce Street, Manhattan, New York City. De prijs wordt ieder jaar uitgereikt aan de mooiste wolkenkrabber die is opgeleverd. Uit 220 inzendingen van over de hele wereld is de 265 meter hoge wolkenkrabber van de architect Frank Gehry gekozen. De jury was erg lovend over het golvende ontwerp van Gehry: ‘Zelfs in de toch al opvallende skyline van Manhattan valt 8 Spruce Street nog op. Het is een enorme aanwinst voor New York.’
Frank Owen Gehry (1929, Toronto, Canada) is onder meer bekend van het Guggenheim Museum in Bilbao, Spanje en Neuer Zollhof in de Medienhafen in Düsseldorf, Duitsland.
